O parafii
![]()
KOŚCIÓŁ W KRUKLANKACH
HISTORIA
| Fragment mapy Prus C.Hennebergera z XVI w.; Angerburg – Węgorzewo; Letzen – Giżycko; Krukelaniken – Kruklanki |
Lata panowania krzyżackiego to okres intensywnego zaludniania Prus osadnikami z Mazowsza i Niemiec. Licznie zakładano wtedy osady, wsie a potem miasta. Zjawisko te obserwuje się zwłaszcza w XIV wieku. Jednak na terenie dzisiejszej parafii nastąpiło to dopiero w XVI wieku, czego powodem była rosnąca tutaj nieprzebyta Wielka Puszcza będąca jednocześnie buforem przed Wielkim Księstwem Litewskim, nękającym Państwo Krzyżackie łupieżczymi najazdami. Wraz z wylesianiem znacznych jej fragmentów zakładano osady i wsie. Kruklanki założono w dopiero w 1545. Pastorzy są znani od 1557, a wykazy z wizytacji kościelnych wskazują, że obecna świątynia została zbudowana ok. 1574. Jednakże wg Maksa Toeppena parafia (a co za tym idzie kościół) w Kruklankach mogła istnieć jeszcze w XV wieku, dokładniej w 1479. Wtedy to na wniosek niejakiego Martina z Leca (dzisiejszego Giżycka) proboszczem w Crucken mianowano Iacobusa Engelbrechta. Był on kapłanem z diecezji warmińskiej, która ówcześnie rozciągała się od Zalewu Wiślanego do dzisiejszej granicy województw warmińsko-mazurskiego z podlaskim.
Od roku 1525, gdy wielki mistrz zakonu “na wypowiedzeniu” Albrecht Hohenzollern przyjął luteranizm i złożył Hołd Zygmuntowi I Staremu, zaczął się proces przechodzenia parafii w Prusach Książęcych na nowe, de facto odgórnie narzucane wyznanie. Proces ten nie ominął także tej kruklaneckiej. Od tego czasu aż do końca II wojny światowej parafia była wyznania ewangelickiego. W czasie przebudowy w 1753 kościołowi nadano kształt zbliżony do obecnego. Kolejna przebudowa, a w zasadzie prace restauracyjne miały miejsce w latach 1874-75, 1907-10, 1915, latach 20. XX w., latach 60. XX w., 2000-2002; 2008-2009, 2011 oraz 2014.
Pierwsza, od czasu całkowitej protestantyzacji Mazur, wspólnota katolicka pojawiła się tutaj dopiero ok. 1910. W celu odprawiania nabożeństw dla niej przyjeżdżali księża z Giżycka. Sprawowano je w domu prywatnym.
W 1915 w okolicach Kruklanek przebiegała linia frontu wschodniego I wojny światowej. Wtedy też kościół doznał poważniejszych zniszczeń, jako że na wieży Rosjanie urządzili stanowisko obserwacyjne. Kilka pocisków trafiło w dzwonnicę, jednak zniszczenia te nie były zbyt duże i wraz z odparciem intruzów naprawiono je wykorzystując miejscową białą cegłę.
W 1937 zamontowano w kościele ogrzewanie, którego mechanizm znajdował się na poddaszu kruchty.
| Wieża kościoła z dziurami po pociskach artyleryjskich |
Wraz z 1945 większość ludności ewangelickiej opuściła te tereny. Kościół został wywłaszczony rok później na rzecz katolików. W tamtym czasie Kruklanki i okolice należały do parafii w Pozezdrzu. Na potrzeby osiedlających się tutaj Polaków z Węgorzewa i Pozezdrza dojeżdżali odpowiednio ks. Nikodem Masłowski i ks. Czesław Ejsmont. W 1946 świątynię wyświęcono ku czci Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, której wspomnienie liturgiczne obchodzi się 15 sierpnia. Na utworzenie parafii w Kruklankach trzeba było czekać do 1957, gdy na stałe osiadł tutaj ks. Wiktor Borysiewicz. Powodem tego stanu rzeczy był brak odpowiedniej liczby kapłanów w diecezji warmińskiej obejmującą swoim zasięgiem obszar w przybliżeniu pokrywający się z dzisiejszym województwem warmińsko-mazurskim. Potem brakowało też odpowiedniej zgody władz wojewódzkich. Parafię kanonicznie reaktywowano w 1962. W latach 70. oddano do użytku kaplicę filialną w Możdżanach, mieszczącą się w starym grobowcu rodziny Bucholz, a w latach 90. w Jurkowie, w budynku starej remizy.
W ramach akcji “Wisła” na te tereny została sprowadzona ludność narodowości ukraińskiej wyznania greckokatolickiego i prawosławnego. Jako “element niepewny” byli szykanowani przez władze komunistyczne w PRL, chociaż tych drugich spotykały pewne przywileje – favore iuris wynikało z doktrynalnej lojalności Kościoła Prawosławnego wobec władz państwowych, a także samego nadania autokefalii Cerkwi w Polsce przez Patriarchat Moskiewski tego kościoła. Od 1962 czyniono starania, aby w kościele móc sprawować mszę w obrządku bizantyjskim, jednak zadania tego nie ułatwiał ówczesny administrator parafii, ks. Wiktor Borysiewicz, wrogo nastawiony do Ukraińców. Od 1966 dzięki uprzejmości nowego administratora, ks. Stanisława Gadomskiego grekokatolicy mogli bez przeszkód odprawiać boską liturgię najpierw raz w miesiącu o godz. 13:00 a potem w każdą niedzielę i święto obrządku wschodniego. Z tego powodu był prześladowany przez władze. Prawosławni i luteranie dzielili wspólną kaplicę mieszczącą się w po ewangelickiej kaplicy pogrzebowej, przejętej ostatecznie przez tych pierwszych. Nabożeństwa i liturgie greckokatolickie były odprawiane w kruklaneckim kościele do czasu oddania do użytku własnej cerkwi przy ul. Wodnej w grudniu 1999.
W kościele są pochowani ostatni przedstawiciele szlacheckiego rodu von Gansen, którzy zmarli w czasie epidemii dżumy w Prusach w latach 1709-1711. W 1875 podczas wymiany posadzki, po lewej stronie ołtarza odnaleziono ich grobowiec z epitafium, na którym wyryto napis po łacinie, brzmiący w wolnym tłumaczeniu tak:
“Tu spoczywa Anna Maria Gansen z domu Proeken obok swego syna Gotfryda Wilhelma Gansena, ostatniego potomka tego rodu w Prusach. Oboje zmarli we wrześniu 1710 roku z powodu zarazy. Napis wykuł Krystian Nowak, nauczyciel szkoły ludowej przy kościele w Kruklankach”
Ich ciała w wyniku warunków panujących w krypcie uległy naturalnej mumifikacji, jednak w kilka minut po otwarciu trumien uległy całkowitej destrukcji. Trudno jest ocenić, z której strony ołtarza znajduje się ich grób: czy z lewej strony patrząc na ołtarz czy może stojąc od ołtarza w kierunku chóru.
Kościół wraz z plebanią jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego. Nastąpiło to dwa razy: w 1968 pod numerem K/44 oraz w 1995 w pozycji A-1023.
ARCHITEKTURA
| Pocztówka z lat międzywojennych ukazująca m.in. wystroj kościoła |
Kościół został zbudowany w stylu późnogotyckim. Wraz z kolejnymi przebudowami w 1753 i 1874 zostały dodane elementy renesansowe i barokowe. Świątynia jest jednonawowa, salowa, bez wydzielonego prezbiterium. Wzniesiono ją na kamiennym fundamencie. Mury o wątku główkowo-wozówkowym, otynkowane, z ozdobnymi wypełnieniami z kamienia polnego, obecnie wyeksponowanymi w murze światyni. Kościół jest orientowany tzn. prezbiterium znajduje się we wschodniej części świątyni, a wydłużony kształt korpusu nawowego ułożony na osi wschód zachód. Zakrystia stoi od wschodu, kruchta od południa a wieża od zachodu. Jest młodsza od kościoła, pierwszą kondygnację wybudowano prawdopodobnie w czasie budowy kościoła, natomiast dwie kolejne kondygnacje około 1600, a całość nakryto dwuspadowym dachem w 1648. Zabudowę szczytową, z renesansowymi sterczynami ukończono dopiero w 1915. Ma 25 m wysokości. Nosi wyraźne cechy gotyckie jak ostrołukowo zakończone blendy i okna. Szczyt wieńczy żelazny krzyż, pochodzący z cmentarza. W ścianach bocznych świątyni znajduje się 9 okien witrażowych – 5 na elewację północną i 4 na południową (pomiędzy 2 a 3 oknem znajduje się kruchta). Są one 6-segmentowe, zakończone u góry nisko ściętym półokręgiem. W przeszłości okna były wyższe - miały dodatkowy jeden segment poniżej dzisiejszego parapetu. Jednak w 1973 ks. Stanisław Gadomski mając na względzie zabezpieczenie kościoła przed kradzieżą
| Dzwonnica |
zlecił podmurowanie ich o 1/4 ich wysokości, a także całkowite zamurowanie dwóch okien na tylnej ścianie prezbiterium. Witraże wykonał w 1986 Kazimierz Nietupski z Kwidzyna. Przedstawiają na okrągłych tarczach sceny obrazujące poszczególne części tajemnic różańcowych (bez tajemnicy światła, wprowadzonej do różańca 16 lat po wykonaniu witraży) po dwie na każde okno, oraz symbole eucharystyczne i papieża Jana Pawła II. Całość otoczona ozdobną bordiurą na czarnym tle z motywem liści i winogron.
| Wnętrze kościoła |
Sklepienie można podzielić na trzy części oddzielone dwoma rzędami filarów po cztery w każdym: środkową część nawy (pomiędzy liniami filarów) przykrywa drewaniane sklepienie kolebkowe, aktualnie dodatkowo obite deskami jesionowymi, natomiast boczne części świątyni (od filarów do ścian bocznych) przykrywa strop płaski zakryty boazerią. Zarówno deski jak i boazeria przykrywają pierwotne drewniane sklepienia z ozdobnymi malowidłami charakterystycznymi dla protestanckiej sztuki sakralnej na Mazurach. Z powodu braku funduszy na ich renowację w 1978 postanowiono je zakryć ww. deskami jesionowymi, aby nie wystawiać go na dalszą destrukcję. Zastosowany podział sklepienia na trzy części ze środkową wyższą od bocznych, oddzielonych rzędem kolumn powoduje, że wnętrze świątyni sprawia złudne wrażenie posiadania trzech naw zamiast jednej dużej. Pierwotnie posadzka była wyłożona cegłami podobnie jak w innych kościołach luterańskich regionu. Następnie w latach powojennych oryginalną podłogę przykryto lastrykiem (wtedy też dokonano podwyższenia prezbiterium, wcześniej cały kościół nie posiadał żądnych stopni, po za ołtarzowymi), a w 2014 płytkami z granitu. Pod kościołem znajduje się krypta (pochowani są w niej wspomniani wyżej Gansenowie), obecnie nieużytkowana, wejście do niej jest zasypane.
Ołtarz główny został zestawiony w 1753 w stylu barokowym, z wykorzystaniem nastawy z końca XVII w. Historycznie od XVIII wieku, w miejscu, gdzie dzisiaj znajduje się w nim obraz była tzw. ambona ołtarzowa. Jest to związane z liturgią luterańską, gdzie ważne miejsce w niej ma kazanie, stąd też
umiejscowienie ambony nad mensą ołtarza. Wchodziło się na nią z zakrystii czego pozostałością jest okno pomiędzy nią a nawą kościoła i pomost z barierkami łączący od tyłu ołtarz na wysokości dużego obrazu i ww. Okno. Podstawę ołtarza stanowi ceglane stipes, na którym spoczywa kamienna mensa, będąca jego blatem. Na stipes od strony nawy jest przytwierdzony obraz Ostatniej Wieczerzy. Na mensie stoi mosiężne tabernakulum z 2008. Ołtarz jest dwukondygnacyjny. Nastawa spoczywa na predelli umiejscowionej na tylnej części mensy, przy czym u doły jest węższa niż u góry. Pierwsza kondygnacja składa się w czterech kolumn wspartych na ozdobionych motywami roślinnymi prostopadłościennych postumentach. Filary są umiejscowione po dwa po bokach predelli, na której stoją. Między nimi znajduje się otwór, w którym osadzony jest obraz przedstawiający wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. Nad obrazem w ozdobnym polu znajduje się inskrypcja:
F:W • V • G:
ANNO:1701•
| Ołtarz główny |
Z prawej strony obrazy wisi wieczna lampka. Między piętrami znajduje się ozdobny fryz z 7 ozdobami na kształt gargulców. Stanowi on jednocześnie zwieńczenie i podstawę dla kolumn na ołtarzu. Druga kondygnacja nawiązuje kształtem do pierwszej. Jest od niej o połowę niższa. Pomiędzy filarami w ozdobnej obudowie znajduje się wizerunek Najświętszego Serca Pana Jezusa. Nad drugą kondygnacją znajduje się zwieńczenie w postaci półkola rozdzielonego na dwa oddzielne skrzydła, pomiędzy którym stoi biały krzyż łaciński z trójlistnymi zakończeniami. Do ołtarza prowadzi obecnie jeden stopień, w przeszłości były trzy (najniższy znikł razem z wykonaniem podwyższenia prezbiterium, najwyższy skuto podczas kładzenia posadzki w 2014). Przed ołtarzem głównym znajduje się stół ołtarzowy, granitowy, z wykutym wizerunkiem Baranka Bożego. Obok stoi kamienna ambona z wyrytą księgą Ewangelii i płomieniem nad nią. Oba przedmioty powstały w 2014. W 2009 ołtarz główny został gruntownie odrestaurowany, zmieniona została jego kolorystyka a na miejsce starych i spróchniałych drewnianych reliefów wykonano nowe.
Ołtarze boczne nawiązują swoim kształtem do głównego. Wykonano je po przejęciu świątyni przez katolików w 1946. Są w całości drewniane, jedynie po środku mensy znajduje się tzw. sepulcrum - wykonane z kamienia w kształcie kwadratu miejsce, gdzie umieszczone są relikwie świętych. Oba ołtarze poprzedza jeden drewniany stopień. W lewym jest umieszczony obraz-podobizna Matki Boskiej Częstochowskiej w sukience brylantowej, w prawym Jezus Miłosierny.
Do zabytkowego wyposażenia kościoła należy także drewniana ambona z 1612. To właśnie ona pod koniec XVIII w. została włączona do ołtarza, skąd zdjęto ją dopiero po II wojnie światowej. Jest zbudowana na planie ośmioboku foremnego, ustawiona na powojennym, ośmiokątnym postumencie. Na jej ściankach przedstawieni są Mojżesz i czterej ewangeliści. Dodatkowo powstały schody z balustradą po jednej stronie. Przed ołtarzem bocznym MB stoi także chrzcielnica
| Chrzcielnica z paschałem |
Chór muzyczny zbudowano w 1753 nad wejściem do nawy od strony zachodniej. Przed 1945 empory rozciągały się zarówno po lewej jak i prawej stronie nawy, prawie pod sam ołtarz. Jest to typowe rozwiązanie w świątyniach protestanckich, gdzie oba skrzydła zajmuje chór, ważny w liturgii. Po 1945 jako niepotrzebne zostały rozebrane do pierwszego filaru, zostawiając sam chór z organami. Schody doń znajdowały się przy ścianie, z lewej strony wejścia. W 2012 zostały umieszczone z jego prawej strony.
Od zewnątrz kościół jest otynkowany i pomalowany na żółto, biało (blendy, wokół okien i drzwi) i czerwono (fundament wieży, dawniej całego kościoła). Świątynia nakryta jest dachem dwuspadowym, podobnie jak wieża, kruchta i zakrystia. W przeszłości świątynia była koloru białego, a okna i drzwi okalał czerwony pas grubości kilkunastu centymetrów.
Na ścianach świątyni wiszą malowane stacje drogi krzyżowej, wykonane w latach 1958-1960. Fundatorem poszczególnych obrazów są rodziny i wsie należące do parafii.
Wartość zabytkową ma także sześcioramienny świecznik-żyrandol z II poł. XVII w. obecnie wiszący w zakrystii, a także drewniany krucyfiks z XVI w.
W blendzie nad wejściem głównym wisi płaskorzeźba przedstawiająca scenę wniebowzięcia Maryi, umieszczona tam w 2017.
ORGANY
Organy piszczałkowe zamontowano dosyć późno, bo dopiero w 1896. Umieszczono je na chórze. Instrument ten posiada dwa manuały i pedał. Posiadają trakturę mechaniczną (manuały, pedał) i pneumatyczną (rejestry). Organy mają 17 głosów realnych. Cokół składa się z drewnianych płyt. Stół gry znajduje się prawej strony szafy organowej, patrząc z prezbiterium. Prospekt składa się z dwóch pól piszczałkowych oddzielonych 3 wieżyczkami. Na osi środkowej instrumentu znajduje się wieża basowa na półokrągłym ryzalicie, symetrycznie po jej bokach, na osiach skrajnych prospektu wiszą dwie pozostałe wieżyczki na ryzalicie trójkątnym. Zarówno pola jak i wieżyczki są u góry przykryte kotarami. Wieżyczki zwieńczone gzymsami. Instrument stoi dosunięty do ściany. W poprzek szafy organowej idzie mały korytarzyk, zamknięty z obu stron drzwiczkami. Z powyższego pomieszczenia można poprzez półkolistą wnękę w ścianie dostać się na wieżę. Sterowanie głosami odbywa się za pomocą włączników klawiszowych. Kopulacja manuału drugiego do pierwszego oraz pierwszego do pedału. Dyspozycja organów wg pisowni oryginalnej na manubriach:
|
MANUAŁ I |
MANUAŁ II |
PEDAŁ |
|
Bordun 16’ |
Gemshorn 8’ |
Violon 16’ |
|
Principal 8’ |
Lieblich Gedackt 8’ |
Subbas 16’ |
|
Hohflöte 8’ |
Salicional 8’ |
Violoncello 8’ |
|
Gamba 8’ |
Vox Coelestis 8’ |
Octavbass 8’ |
|
Octave 4’ |
Flöte 4’ |
|
|
Rohrlöte 4’ |
|
|
|
Rausch Quinte 2 fach |
|
|
|
Mixtur 3 fach |
|
|
Skala manuałów: C – f3 (4 i pół oktawy); pedału: C – d1 (2 oktawy i 3 półtony)
Budową organów zajął się zakład organmistrzowski Maksa Terletzkiego z Królewca - znanego budowniczego organów w Prusach Wschodnich, np. w konkatedrze św. Jakuba w Olsztynie. Nad manuałami wisi jego tabliczka z napisem: 146. Max Terletzki Königsberg i/Pr.. Na chórze znajdują się także organy elektroniczne holenderskiej firmy Johannus, aktualnie nieużywane. Obecnie organistą jest Justyna Maliszewska.
DZWONY
Obecnie na wieży wiszą trzy dzwony. W przeszłości wisiały tylko dwa, zabytkowe, odlane w XVIII wieku w Królewcu. Dzwon starszy z 1713 odlał Johann Jacob Dornmann. Ma średnicę 85 cm i jest największym spośród zawieszonych na dzwonnicy. Dzwon młodszy z 1737 wykonał Georg Berhard Kinder - średnica 65 cm. W wyniku remontu w 2009 zdjęto go i ustawiono w przedsionku pod schodami na wieżę jako eksponat. Na jego miejsce w tym samym roku odlano w ludwisarni Janusza Felczyńskiego w Przemyślu jeszcze dwa dzwony. Razem z ich wymianą dokonano zmiany jarzma największego dzwonu, z drewnianego prostego na metalowe łamane, zastosowane również w nowych dzwonach.
|
|
||||
|
imię: |
Gloria in excelsis Deo |
Sacro Sancte Trinitatis in honorem |
Papież Jan Paweł II |
Św. Faustyna Kowalska |
|
rok odlania: |
1713 |
1737 |
2009 |
2009 |
|
autor: |
Johann Jacob Dornman |
Georg Berhard Kinder |
Ludwisarnia Janusza Felczyńskiego |
Ludwisarnia Janusza Felczyńskiego |
|
masa: |
nieznana |
nieznana |
180 kg |
90 kg |
|
inskrypcja: |
GLORIA IN EXCELSIS DEO
JOHANNES SADOVIUS PFARKINDER ZVR ZEIT DES ERLAVCHTEN HOCHWOLL GEBBORNEN
ME FVDIT IOHANN IACOB DORNMAN IN KOENIGSBERG ANNO 1713 |
SACRO SANCTE TRINITATIS IN HONOREM
HIOCHAN CHRISTOPH V: GRABOWSKYH KIRCHENVAETER
ME FVDIT GEORGIVS BERHARDVS KINDER REGIOMONTI ANNO 1737
|
W MIŁOSIERDZIU BOGA ŚWIAT ZNAJDZIE POKÓJ, A. D. 2009 PAPIEŻ JAN PAWEŁ II PAPIEŻ BENEDYKT XVI, BISKUP EŁCKI JERZY MAZUR, PROBOSCZ JERZY FIDURA
|
OJCZE PRZEDWIECZNY, A. D. 2009 ŚW. FAUSTYNA KOWALSKA |
OTOCZENIE
Kościół otacza cmentarz parafialny. Są na nim pochowani m.in. przedwojenni pastorowie a także ks. Mieczysław Śmiałek. Sam cmentarz otacza kamienny mur z betonowym okapem. W 2022 przeprowadzona została jego inwentaryzacja oraz w serwisie Mogiły.pl została uruchomiona jego strona internetowa (patrz zakładka Cmentarz). Na teren kościoła prowadzi metalowa brama z 2017, a także mniejsze bramki. W tym samym roku wokół świątyni wyłożono czerwono-bursztynową kostkę brukową. Koło kościoła stoi także drewniany krzyż postawiony na pamiątkę misji świętych w 2014, w miejsce starszych konstrukcji.
KAPLICA W MOŻDŻANACH
HISTORIA
| Kaplica - lipiec 2019 |
Kaplica pw. Dobrego Pasterza w Możdżanach jest budynkiem będącym grobowcem kolejno rodzin Bucholz i Kramer, którzy władali majątkiem Regułówka (obecnie stanowi on część Możdżan). Została zbudowana na przełomie XIX i XX w. Położona jest ok. 500 m na południowy zachód od centrum miejscowości i 180 m od drogi łączącej Możdżany z Boćwinką. Do kaplicy prowadzi stara aleja złożona z lip o długości 200 m. W 1970 administrator kruklaneckiej parafii, ks. Stanisław Gadomski postanowił zaadaptować nieużytkowany już grobowiec do celów kultu rzymskokatolickiego. W tym celu koniecznym stało się przebicie dwóch okien, a także naprawienie dachu. W 1991 biskup pomocniczy warmiński Julian Wojtkowski nadał świątyni wezwanie Chrystusa Dobrego Pasterza, którego wspomnienie liturgiczne obchodzi się w IV Niedzielę Wielkanocy. W miarę jak przybywało okolicznych wiernych na niedzielną eucharystię zaistniała koncepcja rozbudowy świątyni, jednak pomysłu nie zrealizowano. W latach 2012-2013 kaplica doczekała się generalnego remontu, w którym została odmalowana zarówno w środku jak i z zewnątrz, położono nową posadzkę, wymieniono żyrandol i kinkiety, a ławki otrzymały tapicerkę. Dodatkowo przed kaplicą wyłożono kamienny bruk. We wrześniu oraz październiku 2023 odremontowano wnętrze świątyni, kiedy to oprócz odmalowania wylano również nową posadzkę.
ARCHITEKTURA
Budynek grobowca składa się z korpusu nawowego, kruchty i pięciokątnej apsydy. Są one nakryte dachem kolejno dwu-, trzy- i pięciospadowym. Wnętrze kaplicy jest salowe (tylko jedna nawa) na planie zbliżonym do kwadratu o długości 5,2 m i szerokości 6,6 m, z wydzielonym prezbiterium mieszczącym się w apsydzie. Zarówno otwory wejściowe z nawy do kruchty jak i apsydy są zakończone łukowato. Nawę doświetlają dwa prostokątne okna, po jednym na ścianę północną i południową. Sama jej podłoga jest o 25 cm niżej niż w pozostałych częściach budynku. Kaplica stoi na kamiennym fundamencie, wystającym ok. 40 cm nad poziom gruntu. Świątynia jest orientowana, tzn. apsyda mieszcząca prezbiterium znajduje się od wschodniej strony budynku, a kruchta po przeciwnej jej stronie, od zachodu. Krypty znajdują się w podłodze, w narożnikach ściany wschodniej. Kamienne płyty nagrobne zostały skute w czasie adaptacji grobowca do celów liturgicznych w latach 70. XX w. Na ich miejsce wylano beton. Pierwotnie posadzka kaplicy była wyłożona naprzemiennie czarnymi i białymi kwadratowymi kafelkami w układzie karo tj. bok każdej płytki jest nachylony względem ściany o 45 stopni. W wyniku remontu przeprowadzonego w 2013 zostały na nie położone nowe, większe płytki z gresu w kolorze piaskowym. W ramach renowacji zaplanowanej na lata 2023-2024 zostanie ponownie zmieniony wystrój wnętrza kaplicy jak i jej otoczenia. We wrześniu 2023 wylano nową posadzkę w nawie i apsydzie budynku - odtąd kruchta i nawa znajdują się na tym samym poziomie, a apsyda pozostała stopień wyżej. W październiku ułożono nowe płytki - w zasadzie powrócono do pierwotnego wzoru podłogi w czarno-białą szachownicę. Wnętrze odmalowano na kolor jasnoszary, sklepienia pozostawiono białe. W 2024 zaplanowano odmalowanie świątyni odzewnątrz oraz wyłożenie wokół fundamentów kaplicy tłucznia wspomagającego ich osuszanie.
| Prezbiterium - listopad 2023 |
Wyposażenie świątyni nie należy do bogatych, ale zawiera potrzebne minimum. Drewniany ołtarz stojący w apsydzie jest obecnie dosunięty do jej ściany. Dlatego msza święta jest sprawowana przez kapłana, podobnie jak w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego, przodem do ołtarza i zawieszonego nad nim krucyfiksu (versus Deum) a wiernych mając za plecami (wszyscy, łącznie z celebransem, są zwróceni w jedną stronę), na co pozwalają przepisy liturgiczne. Przed ołtarzem, stoi lektorium służące jako ambona. Nad wejściem do prezbiterium wisi obraz przedstawiający Chrystusa Dobrego Pasterza – patrona kaplicy, z lewej strony wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, natomiast z prawej strony obraz Jezusa Miłosiernego. Do pozostałego wyposażnie należy zaliczyć stacji drogi krzyżowej, będące reprodukcjami obrazów , konfesjonał polowy, keyboard, a także szafę na ornaty i przedmioty bezpośrednio nie związane z liturgią. Obok niej stoi szafka miejsca przechowywania lekcjonarzy, komunikantów do konsekracji i bielizny ołtarzowej. Całe wnętrze jest pomalowane na jasnoszaro, sklepienia na biało, dodatkowo na suficie apsydy znajduje fresk w kolorach niebieskim, żółtym, srebrnym i brązowym. Kaplica nie posiada tabernakulum. W wyniku remontu przeprowadzonego w 2023 szafę wraz z towarzyszącą jej komódką przeniesiono do kruchty, tworząc z niej quasi-zakrystię. Miejsce szafy w nawie zajął konfesjonał.
Od zewnątrz kaplica jest pomalowana na pomarańczowo i brązowo, z wyjątkiem fundamentu. Nad kruchtą wisi żelazny krzyż nagrobny pochodzący z pobliskiego cmentarza wiejskiego. Jest na nim wykonany napis w języku niemieckim będący pierwszym wersem jednej z popularnych luterańskich pieśni kościelnych: “Christus, der ist mein Leben.”, co po polsku tłumaczy się zazwyczaj “Chrystus mym jest żywotem”. Drzwi wejściowe, również żelazne, są koloru brązowego ze srebrnymi zdobieniami w kształcie kwiatów. Przed kaplicą jest wyłożony kamienny bruk.
W październiku 2022 zawieszono nowy, czarny krycyfiks nad ołtarzem. Stary wisi obecnie w kruchcie obok wejścia. Dodatkowo kaplica otrzymała małą kropielnicę z wizerunkiem archanioła Gabriela. W grudniu wykonano nowy ołtarz i zakupiono 4 lichtarze.
PROBOSZCZOWIE I ADMINISTRATORZY PARAFII
- 1957–1966 – ks. Wiktor Borysiewicz
- 1966–1974 – ks. Stanisław Gadomski
- 1974–1984 – ks. kan. Franciszek Zdrodowski
- 1984–2007 – ks. kan. Mieczysław Józef Śmiałek
- 2007–2010 – ks. kan. dr Jerzy Fidura
- 2010–2021 – ks. kan. mgr lic. Henryk Dąbrowski
- od 1 sierpnia 2021 – ks. mgr lic. Tomasz Gajda
BIBLIOGRAFIA I ŹRÓDŁA
- Kronika Parafialna
- Klimek, W. Rużewicz, A. Sulej; Gmina Kruklanki – historia i przyroda; ISBN 978-83-937678-3-0
- W.M. Darski, Informator Turystyczno-Gospodarczy Gminy Kruklanki; ISBN 978-83-937678-3-0
- M.W. Kmoch i S. Rutkowski, “Krasnosielcki Zeszyt Historyczny”; ISSN 2080-024X;
- Bp J. Wojtkowski; Kapłani Archidiecezji Warmińskiej zmarli w latach 1992-2002;
- Leksykonik kultury Warmii i Mazur; Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kruklankach;
- Rejestr Zabytków Nieruchomych Województwa Warmińsko-Mazurskiego;
- Ostpreussen.net; Kruklanki – Krukglanken;
- Gmina Kruklanki; Parafie;
- Wikipedia:
- Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kruklankach;
- Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kruklankach; - Polskie Wirtualne Centrum Organowe; Kruklanki Kościół parafialny Najświętszej Maryi Panny;